Zwierzęta są pełnoprawnymi członkami wielu rodzin. Wnoszą do ludzkiego życia szczęście, łagodzą stres i wzbogacają życie domowników. Powszechnie wiadomo też, że zwierzęta mogą pomagać osobom niepełnosprawnym – zarówno w rehabilitacji, jak i w codziennym życiu. Wciąż jednak mała część naszego społeczeństwa wie, że psy, koty, alpaki i konie mogą pomagać pacjentom cierpiącym na zaburzenia psychiczne.
Czym jest terapia z udziałem zwierząt?
Terapia z udziałem zwierząt określana jest często mianem zooterapii lub animaloterapii. Jest stosowana zarówno jako podstawowa, jak i pomocnicza forma leczenia najróżniejszych schorzeń. Kontakt człowieka ze zwierzęciem stosowany jest nie tylko w leczeniu zaburzeń związanych ze zdrowiem fizycznym, ale również w praktyce psychiatrycznej. Dotyczy nie tylko samego leczenia, ale również prewencji oraz rehabilitacji.
Już 50 lat temu psychiatra Boris M. Levinson pracujący z dziećmi, przyjmował swoich pacjentów razem z labradorem o imieniu Jingles. Od tego czasu podejmowano różnorodne próby w zakresie wykorzystywania w procesie terapeutycznym najróżniejszych gatunków zwierząt. Wśród różnych terapii z wykorzystaniem zwierząt najczęściej można spotkać się z dogoterapią. To właśnie psy są w stanie najszybciej odczytywać ludzkie gesty, emocje, słowa, a dodatkowo – są zdolne do empatii. Pacjenci psychiatryczni mogą wiele skorzystać również z kontaktu z końmi, kotami, a nawet delfinami.
Jak człowiekowi pomaga wsparcie emocjonalne zwierząt?
Zwierzęta oddziałują na pacjentów poprzez dźwięk, zapach i dotyk. Niewerbalna aktywność sprawia, że w ich towarzystwie dobrze czują się nawet osoby z zaburzeniami w zakresie funkcji językowych. O tym, jak skuteczny w kwestii redukcji stresu jest kontakt ze zwierzętami, świadczy w szczególności samopoczucie właścicieli zwierząt domowych. Często osoby przytulające swojego kota czy psa są w stanie szybciej się wyciszyć lub zasnąć – w szczególności jeśli jednocześnie dbają o nawyki sypialniane i śpią na ergonomicznym materacu (np. jednym z dostępnych w sklepie abcsnu.pl). Dzieci, które wychowują się z czworonogiem, często są bardziej empatyczne i łatwiej nawiązują relacje.
Naukowa analiza wpływu towarzystwa czworonogów na człowieka pozwoliła na wyróżnienie kilku mechanizmów:
- stymulacji psychologicznej – interakcja z pupilem stymuluje funkcjonowanie poznawcze i zachowania społeczne;
- rekreacyjnego – zabawa ze zwierzęciem jest źródłem uwalniającej się dopaminy i serotoniny, które podnoszą nastrój;
- fizycznego – hipoterapia czy delfinoterapia to przykłady oddziaływań, które są ważne zarówno dla funkcjonowania psychicznego, jak i fizycznego;
- psychosomatycznego – schorzenia somatyczne często wiążą się z elementami psychicznymi. Dlatego animaloterapia może być pomocna m.in. w redukowania bólu brzucha o podłożu stresowym;
- afektywnego – im silniejsza jest więź emocjonalna ze zwierzęciem, tym lepsze są efekty zooterapii.
Zastosowanie zooterapii w zaburzeniach psychicznych i psychogeriatrycznych
Osoby zmagające się z zaburzeniami afektywnymi (m.in. depresją czy ChAD) mogą odczuć obniżenie intensywności objawów w wyniku uczestniczenia w zooterapii. Mają szansę na obniżenie poziomu lęku, zmniejszenie poczucia samotności, a także na poprawę nastroju. Niezwykle ważną kwestią jest też to, że osoby zajmujące się zwierzętami, wzmacniają wiarę we własną sprawczość.
Zajęcia ze zwierzętami często stanowią także okazję do podejmowania interakcji społecznych – jest to szczególnie istotne m.in. w procesie leczenia fobii społecznych. Wskazuje się, że lęk podczas kontaktu ze zwierzętami jest łagodzony również o pacjentów, którzy cierpią z powodu objawów psychotycznych. Tak korzystne efekty sprawiają, że w coraz większej ilości miast – takich, jak Toruń – terapia z udziałem zwierząt staje się dostępna.
Również seniorzy doświadczający zaburzeń nastroju, otępienia i zaburzeń lękowych są podatni na oddziaływania terapeutyczne. Na szczególną uwagę zasługuje podkreślenie tego, że poprawie ulega ich funkcjonowanie poznawcze. Poza tym, osoby starsze regularnie kontaktujące się ze zwierzętami są mniej drażliwe i potrafią bardziej efektywnie zaspokajać własne, podstawowe potrzeby.
Animaloterapia – potwierdzone fakty
Animaloterapia wykorzystywana jest coraz częściej. Cieszy się też sporym zainteresowaniem wśród naukowców, prowadzących na ten temat różnorodne badania. Jakie fakty dotyczące zooterapii warto znać?
- Obecność psów poprawia samopoczucie pacjentów w gabinetach dentystycznych.
- Osoby cierpiące na depresję odczuwają niższy poziom lęku wówczas, gdy w pobliżu znajduje się jakiekolwiek zwierzę.
- Opieka nad zwierzęciem to źródło dodatkowych pokładów motywacji w zakresie samodzielności.
- Animaloterapia obniża poziom agresji i ułatwia pracę nad postawą empatyczną.
- Osoby posiadające zwierzęta rzadziej podejmują zachowania autodestrukcyjne.
- Zabawa z psem obniża ciśnienie, zwiększa poziom oksytocyny i redukuje poziom kortyzolu.
Kontakt z udomowionymi zwierzętami poprawia samopoczucie ich właścicieli. Dzięki zaobserwowaniu tej zależności już od kilkudziesięciu lat rozwija się i promuje wykorzystywanie czworonogów podczas terapii (m.in. osób z zaburzeniami psychicznymi). Jest to jeden ze skutecznych środków, wpływających korzystnie na dobrostan pacjentów.
Przeczytaj też: Jakie wezgłowie łóżka wybrać?
